عادت فکری چیست ؟ | مبارزه با عادت های فکری

هرگاه از عادت و عادت کردن صحبت به میان می‌آید، اکثر ما رفتارهایی مثل خوابیدن و یا بیدار شدن در زمانی مشخص، حمام کردن قبل از خواب و یا جویدن ناخن‌ها و یا قلیان کشیدن را به خاطر می‌آوریم. عادت‌های رفتاری که به چشم می‌آیند که گاهی خوب و گاهی زشت و ناپسندند هستند، از عادات فکری ما ناشی می‌شوند.

انسان‌های هوشمند و صاحب خلاقیت که به علت دارا بودنِ عادت‌های غلط و ناصحیح فکری، مقدار قابل توجهی از قدرت فکری و خلاقیتشان را یا بلااستفاده رها می‌نمایند و یا استفاده‌ی صحیحی از آن نمی‌کنند. عادت‌ فکری صحیح، زندگی را راحت‌تر کرده، با عادت منفی که عادلانه نیست مبارزه می‌کند.

عادت فکری چیست ؟

در تمام دوران زندگی، فکر و جریان ذهنی ما به کرّات و در طول مراحل مختلف برنامه‌ریزی می‌شود. خواندن و نوشتن به زبان مادری یا زبان‌های مختلف که ما می‌آموزیم، آشپزی و حتی رانندگی، کارهایی هستند که بعد از فرآگیری و طی تمریاناتِ مکرر و دائمی، بدون دخالتِ فکر ما، به صورت ناخودآگاه به آسانی انجامشان می‌دهیم و دور از انتظار نیست که اگر برای انجامشان بخواهیم فکر کنیم که چطور خودکار رای برای نوشتن روی کاغذ بکشیم و یا چطور با سرعت سبزی‌ها را با چاقو خورد کنیم .

یا در چه زمانی کلاچ را برای تعویض دنده فشار دهیم به اشتباه افتاده و خطا کنیم. این جزئیات در ضمیر ناخودآگاه انسان ثبت شده است و ما بدون هیچگونه زحمتی آنها را به خاطر آورده و با تبهرتمام اجرایشان می‌کنیم.

عادت‌ها فکری هم چیزی شبیه به همین موارد هستند. که راه تفکر ما نسبت به یک مورد مشخص و عکس‌العمل در آن حالت را تعیین می‌کند. این عادت‌ها به نحوی ناخودآگاه و در طول سالیان حیات ما ساخته می‌شوند و اگر غلط و نادرست باشند، تغییر آنها کار دشواری است. عادت‌های اشتباه فکری را می‌شود عوض کرد و عادات درست و صحیح را جایگزین آنها نمود.

یکی از راه‌های بسیار خوب و موثر این است که از زاویه و رویکردی خنثی به کارها و رفتار خودمان و اطرافیان و شرایط مختلف، بنگریم. ما بعضی وقت‌ها اتفاقات دور و برمان را با دیدی کلیشه‌ای تفسیر می‌کنیم که در تمام زندگیمان در فکرمان جای گرفته است. و دست بر قضا دیدگاه صحیحی نیست. برای خود ما هم مشخص نیست که عامل برخی از فشارهای عصبی و ناکامی‌هایمان چیست. مورد امیدبخشِ دیگر این است که همگی می‌توانند با کوشش خودآگاه، عادت‌های مناسبِ فکری را در ذهنشان به وجود آورند و یا اثر این عادات خوب را پررنگتر از قبل کنند.

تعداد زیادی از متخصصین اعتقاد دارند که حدود سه هفته زمان لازم است که ما بتوانیم عادت فکری را بیاموزیم و در ضمیر ناخودآگاهمان ثبتش کنیم. سه هفته یا یک ماه تفاوت چندانی ندارد. هدف و نکته اساسی این است که با تکرار کردن خودآگاه اعمال درست و ذهنی پر انرژی، و اراده‌ای مستحکم، عادت‌های جدید فکری سالم و مثبت در ضمیر ناخودآگاه ما شکل خواهد گرفت. اگرچه بیان این نکته بسیار ضروری است که خودداری از انجام رفتارهای گذشته و فکر کردن به روزهای قبل هم دقیقا به همان اندازه مهم و حیاتی است. تکرار و پشتکار، ستونِ موفقیت در هر دو مورد است.

مبارزۀ نوجوانان با عادت های فکری منفی ممکن است یکی از معضلات اصلی خانواده‌های امروزی است. به عنوان مثال اگر یک نوجوان بخواهد توانایی حل کردن سوال ریاضی را که به نظر بسیار ضعیف است، تقویت کند و الگوهای غلط فکری‌اش را تصحیح نماید. افرادی که نمی‌توانند به درستی مسئله‌ها و مشکل‌های زندگیشان را برطرف کنند، پیچیدگی‌ها و سختی‌ها را عذابی سهمگین می‌بینند و همچین در قبال حل آنها، تلاش می‌کنند در مقابله با آن تلاش نکرده و سریعا تسلیم شوند.

همان ضرب‌المثل معروف که “به جای حل مسئله، صورت مسئله را پاک می‌کند.”. اما الگوی درستی که باید جایِ این راهِ غلط را بگیرد، مثبت اندیشی نسبت به این سختی‌هاست. به این صورت که این شرایط را نه موقعیتی برای باخت و سختی بلکه فرصتی برای فکر بیشتر و به دست آوردن راه‌حل‌های خلاقانه و مناسب ببینیم.

تصور کنید که شما به این نتیجه می‌رسید که این تغییر را انجام دهید و عادت فکریتان را به راهی صحیح و متعالی هدایت کنید. اکنون چگونه می‌توانید این راه نو را مثل عادت در فکر و ذهن بکارید تا در ناخودآگاهتان تاثیر گذاشته و همیشگی شود؟ پیشنهاد می شود مطلب در مورد مهارت های زندگی و افزایش اعتماد به نفس در زنان را مطالعه نمایید.

سعی کنید که حتما هنگام تفکر به یک مسئله یا در مقابله با آن از آن فرار نکیند. خیلی خوب می‌شود اگر که فهرستی از مشکلات خود و همچنین آن‌ مواردی که در اطراف شما هستند و شما را آزار می‌دهند، بنویسید. این فهرست می‌تواند مواردی کاملا شخصی را شامل شود، مثل داشتن اضافه وزن و موارد مرتبط با چاقی، و یا نگرانی‌هایی که به هزینه‌ها و قرض‌ها ارتباط پیدا می‌کند. مواردی که در مورد مسائل شغلی و کاری هستند هم می‌توانند در این لیست نوشته شوند.
سپس در مورد هر مورد با دقت تفکر کنید و سوال‌هایی در موردشان طرح کنید و روی کاغذ یادداشت نمایید. مواردی از سوالاتی که میویسید فکرتان را فعال و خلاقیت شما را بیدار خواهد کرد . این دست از سوال‌ها و تفکر در مورد آن‌ها، تابوی پیش ساخته‌ی حل آن مورد را نابود می‌کند و راه‌حل‌های جدید و خلاقانه‌ای را به شما هدیه می‌دهد.

بهترین سوالی که در آغازِ کار می‌توانید مطرح کرد این است: “چگونه می‌توانم کاری کنم که از این مورد به نفع خودم استفاده کنم؟ ” سوالات دیگری که بعد از آن به شما کمک خواهند کرد این‌ها هستند:” اگر راه حل این مسئله را بدست آورم، چه سودی برای من خواهد داشت و چگونه به پیشرفت من کمک خواهد کرد؟” و “خود این مسئله چه موارد و کلیدهایی در دلش دارد که برای بدست آوردن راه حل به به من کمک کند.

تا به الان من چند تا از این کلیدها را یافته‌ام؟”
در کنار این راه، آن چیزی که بسیار موثر خواهد بود، انگیزه و محرک درونی شما است. هنگامی که در مسیر حل مسئله‌ای قدم برمیدارید، مانع‌ها و سختی‌هایی در برابرتان قرار می‌گیرند. در لحظه‌ی روبرو شدن با موانع و مواقعی که احساس می‌کنید خسته‌ هستید و می‌‌خواهید تسلیم شوید، به لحظه‌ی شیرین رسیدن به هدف فکر کنید و به شرایط مناسب و سربلندی‌هایی که پس از حل مسئله نسیبتان خواهد شد، فکر کنید.

شرط اصلی به دست آوردن مهارت در هر موردی تمرین و پشتکار است. تغییر عادت‌ها فکری هم به سخت‌کوشی و پشتکار “آگاهانه” نیازمند است تا بعد از مدتی به صورت عادتی ثبت شده در ناخودآگاهتان تثبیت شده و به یکی از اجزای روتین عادی زندگی شما تبدیل شود. استمرار و پشتکار را فراموش نکنید.

مقاله علائم فیزیکی اضطراب شدید را بخوانید.