۱۲ علت عصبانیت کودکان + راه حل عملی

مقدمه

تربیت کودکان اصلی‌ترین وظیفه‌ی والدین است که باید بیشترین وقت و انرژی برای آن صرف شود. شاید در نگاه اول همه با این موضوع موافق باشند، اما وقتی پای عمل به میان کشیده شود، با واقعیت دیگری روبرو می‌شویم. بخش بزرگی از والدین بیشتر از اینکه نگران تربیت کودک خود باشند، دغدغه درآمد کافی برای حل مشکلات او را دارند؛ یعنی در عمل نیازهای مادی بیشتر از نیازهای روحی و روانی کودک مد نظر قرار می‌گیرد. پیشنهاد می شود مقاله ما در خصوص ” کودک لوس” و ” علت پرخاشگری ناگهانی ” را مطالعه کنید.

علت عصبانیت کودکان

یکی از اختلال‌هایی که کودکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و معمولاً والدین از ایده‌های خوبی برای مدیریت آن برخوردار نیستند، بحث عصبانیت کودکان است. موضوعی که اگر در دوران کودکی به خوبی به آن پاسخ داده نشود، ممکن است در آینده هم منشا ایجاد مشکلاتی در زندگی او باشد و در مراحل رشد این عصبانیت با کودک باقی بماند. در اینجا به برخی از علل عصبانیت کودکان اشاره می‌کنیم. توجه به این علت‌ها و مدیریت آنها باعث ایجاد تغییر در رفتار کودکان خواهد شد. پس این موارد را به عنوان راههای مقابله با عصبانیت کودکان در نظر داشته باشید.

محدودیت‌های زیاد

یکی از روش‌هایی غلط تربیت کودک که به وفور در والدین مشاهده می‌شود استفاده از قوانین سختگیرانه و به صورت کلی ایجاد محدودیت‌های زیاد برای آنها است. این روش تربیت دو ایراد اساسی دارد. اول اینکه مشاوران برای جهت‌دهی به رفتارهای کودکان، استفاده از جملات و دستورات مثبت را پیشنهاد می‌کنند؛ به این صورت که به جای گفتن جمله‌ای مثل: «به گلدان دست نزن!»، جمله دیگری بیان شود که در عمل همان تاثیر و خروجی را داشته باشد، اما بار منفی این جمله و محدودیتی که در آن نهفته است را درون خود نداشته باشد. جمله ای مثل: «اگر با اسباب بازی‌ها بازی کنیم، لذتبخش‌تر نیست؟»

دومین اشکال این روش تربیت تاثیر معکوس آن در عمل است. وضع محدودیت‌ها، بخصوص اگر با شدت و تعداد بالا اتفاق بیفتد در ذهن کودک مانند حصارهای یک باغ عمل می‌کند. این حصارها ممکن است تا جایی به رفتارهای کودک جهت بدهند، اما وقتی کودک احساس کند در این باغ زندانی شده است، دیگر به وجود حصارها اهمیت نمی‌دهد و برای رهایی خود تلاش می‌کند. این تلاش در مواردی برابر است با زیرپا گذاشتن تمام محدودیت‌ها.
از طرفی باید به این موضوع توجه کرد که قوانین سختگیرانه، بخصوص وقتی تعداد آنها زیاد هم باشد، باعث اضطراب و احساس ناامنی ذهنی در کودکان می‌شود که همین موضوع یکی از علل بروز عصبانیت در کودکان است.

برای اطلاع از نحوه افزایش اعتماد به نفس و نحوه افزایش آن از شما دعوت می کننیم به مقاله تست اعتماد به نفس کودکان توجه کنید .

آزمون و کشف خطوط قرمز والدین

ابتدا لازم است به این نکته اشاره کنیم که کنترل خشم در کودکان ابتدایی با کنترل عصبانیت کودک ۴ ساله متفاوت است. در سنین مختلف، رفتارهای کودکان دلایل متفاوتی دارد. در این مورد کودکانی مد نظر ما هستند که در سنین پایین‌تر و عموماً پیش از ورود به مدرسه قرار دارند.
یکی از ویژگی‌های مشترک کودکان تلاش آنها برای کشف جهان و محیط پیرامون‌شان است.

این کشف منحصر به مواد و طبیعت نیست و برای کسب هرگونه آگاهی و شناخت کاربرد دارد. یکی از مواردی که کودکان برای درک آن کنجکاو هستند و بخشی از رفتارهای آنها را جهت می‌دهد، شناخت والدین است. در اینجا قصد داریم به بخش کوچکی از این شناخت، یعنی تشخیص خطوط قرمز والدین اشاره کنیم. گاهی والدین این شناخت را با روش‌های مناسب مثل بازی، بیان غیر مستقیم و مواردی از این دست به کودک منتقل می‌کنند، اما در موارد بسیار، این خود کودکان هستند که شناخت را کسب می‌کنند. یکی از روش‌های کودک برای کسب این آگاهی، آزمون والدین است.

به عنوان مثال کودکی رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهد و این کار را تا جایی ادامه می‌دهد که والدین در مقابل او بایستند و با او برخورد کنند. این اتفاق محدوده‌ی یکی از خطوط قرمز والدین را برای کودک مشخص و در ذهن او ترسیم می‌کند.

برای اطلاع بیشتر در رابطه با نحوه کنترل عصبانیت از شما دعوت می کنیم به مقاله علت عصبانبت توجه کنید.

رژیم غذایی نامناسب

اینکه نوع و سبک تغذیه در سطح انرژی، احساسات، رفتارها و حتی افکار ما تاثیرگذار هستند قابل کتمان نیست. دست‌کم امروز و با پشت سر گذاشتن آزمون‌های مختلف در حوزه‌هایی مانند پزشکی، روانپزشکی و روانشناسی این موضوع برای همگان روشن شده است. به عنوان مثال درمان گیاهی عصبانیت کودکان یکی از روش‌هایی است که در رشته‌ها مختلف و بخصوص در طب سنتی مورد توجه قرار گرفته و نتایج مثبتی هم به بار آورده است.
اینکه هر کدام از مواد غذایی چه تاثیراتی را روی بدن و روان ما می‌گذارد بحثی مفصل است. ما در اینجا فقط به ریشه‌ها مختلف ایجاد عصبانی در کودکان اشاره می‌کنیم.

الگوبرداری از والدین

این موضوع مختص و منحصر به والدین نیست و الگوبرداری کودکان ممکن است از هرکس و در هر محیطی صورت بگیرد، اما بیشترین تاثیرپذیری کودکان از والدین است؛ در تمرکز اصلی ما در این زمینه روی رفتارهای والدین خواهد بود. کودکی که در محیط خانه مدام با والدین خود در تماس است، در موارد بسیار زیادی رفتارهای آنها را برای خود به عنوان یک گزاره صحیح در نظر می‌گیرد و سعی در بازتولید آنها خواهد داشت.

حال خانه‌ای را در نظر بگیرید که در آن والدین مدام در حال تنش و مشاجره هستند. به صورت طبیعی در چنین محیطی کودک هم به سمت عصبانیت سوق داده می‌شود. البته با توجه به ارتباط بیشتر کودک با مادر در محیط خانه، معمولاً تاثیر عصبانیت مادر بر کودک بیشتر و عمیق‌تر از موارد مشابهی که پدر دچار عصبانیت باشد خواهد بود.

اضطراب و بی‌قراری

دغدغه‌های ذهنی نقش مهمی در رفتارهای ما بازی می‌کنند. این دغدغه‌ها ممکن است بر اثر مسئل مختلفی از جمله آموزش، تربیت، تجربه و مواردی از این دست شکل بگیرند. وقتی ذهن کودک مدام درگیر افکاری که حجم زیادی از آنها منفی و مستلزم صرف انرژی است، باشد یکی از واکنش‌های احتمالی ذهن کودک به این وضعیت نامناسب، پرخاشگری خواهد بود.

پرخاشگری در کودکان دبستانی مثال واضحی از این وضعیت است. کودکی وارد محیطی جدید شده و نتوانسته به خوبی با آن وفق پیدا کند. در نتیجه بعد از مدتی برای کنار آمدن با وضعیت جدید و در واقع با روش پاک کردن صورت مسئله، به بروز عصبانیت و پرخاشگری روی می‌آورد. شکی وجود ندارد که این واکنش از آموزش و تربیت غلط ریشه می‌گیرد و برای حل آن باید مراحل مختلفی را طی کرد.

ناتوانی در بیان خواسته‌ها و ایجاد ارتباط

احتمالاً برای خود شما هم پیش آمده و در مواقعی قصد بیان خواسته یا نکته‌ای را داشته باشید، اما در این کار به موفقیت نرسید. این اتفاق ممکن است در اثر مواردی مثل بی‌توجهی طرف مقابل، عدم درک و شناخت او از مسئله یا حتی بیان غلط خود گوینده اتفاق بیفتد. فارغ از اینکه چرا چنین وضعیتی به وجود آمده، یکی از معمول‌ترین واکنش‌هایی که گوینده در اینگونه مواقع به آن روی می‌آورد، افزایش سطح هیجان در هنگام صحبت و در برخی موارد، عصبانیت است. این موضوع مختص به کودکان نیست و حتی در سنین بالاتر هم به کرات قابل مشاهده است.

بازی درمانی در کودکان پرخاشگر یکی از روش‌هایی است که در سنین پایین می‌تواند تاثیرات مثبتی در اینگونه موارد داشته باشد. به عنوان نمونه ما کودک را در حین بازی به دفعات در موقعیتی قرار می‌دهیم که باید منظور خود را به صورت کامل و بدون عجله برای طرف مقابل توضیح دهد.
غفلت در این موارد به ماندگار شدن انواع اختلال در روانی در کودکان برخی از افراد منجر خواهد شد. به عنوان نمونه و در این مورد بخصوص عصبانیت با کودک همراه شده و وجود او باقی‌خواهد ماند.

مسائل فیزیولوژیکی

در پایان به نکته‌ای اشاره می‌کنیم که با وجود اینکه سهم بزرگی در ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه کودکان ندارد، اما معمولاً به عنوان اولین عامل ایجاد این وضعیت مورد بررسی قرار می‌گیرد. بررسی مسائل هورمونی، فیزیکی، ساختار نغز و سیستم عصبی و سایر موارد مشابه، اگرچه در مواردی نقش اصلی را در اختلال عصبانیت کودکان بازی می‌کند، اما نسبت به مسائل آموزشی و تربیتی در موارد بسیار محدودتری تاثیرگذار هستند.

درمان این مورد قطعاً باید تحت نظر پزشک مربوطه با دقت دنبال شود، اما جایی برای نگرانی نیست، زیرا احتمال اینکه عصبانیت کودکان از موارد اینچنینی نشأت گرفته باشد، بسیار کم است.

جمع بندی

عصبانیت و پرخاشگری کودکان باید به عنوان یک نشانه در نظر گرفته شود. نمودی بیرونی برای نمایش اتفاقاتی که در ذهن و روان کودک در حال وقوع است. عصبانیت با کودک به دنیا نیامده است که بخواهیم نگران جدا کردن این دو از یکدیگر باشیم. عصبانیت مثل مانند کوه یخ است که ما در وهله اول تنها قادر به مشاهده‌ی بخشی کوچک از آن هستیم که بیرون از آب است، در حالی بخش اصلی آن درون آب قرار گرفته.

رفتارهای پرخاشگرانه به عنوان یک نشانه، می‌توانند ما را در یاری کودکانی که به کمک ما نیاز دارند راهنمایی کنند. بهتر است این رفتارها را به عنوان یک اعلام نیاز از طرف کودک در نظر بگیریم و برای حل آن یار و همراه کودک باشیم، نه در مقابل او و مانعی برای بروز آنچه که به واقع به آن نیاز دارد.