تفاوت اختلال شخصیت مرزی و دو قطبی چیست؟ توضیحات جامع

اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی هر دو از اختلالات روانی پیچیده و چالش‌برانگیز هستند که بر روی احساسات، رفتارها و روابط فرد تأثیرات عمیق می‌گذارند. هرچند که این دو اختلال ممکن است در برخی از علائم ظاهری مشابه باشند، اما در واقعیت، تفاوت‌های بنیادینی در ماهیت، علل و روش‌های درمانی آنها وجود دارد. اختلال شخصیت مرزی به الگوهای ناپایدار در روابط بین‌فردی، احساسات و خودپنداره وابسته است و نوسانات هیجانی آن معمولاً به موقعیت‌های اجتماعی و تعاملات فردی واکنش نشان می‌دهد. از سوی دیگر، اختلال دوقطبی به نوسانات خلقی شدید و دوره‌ای مرتبط است که تحت تأثیر تغییرات شیمیایی در مغز قرار دارد و معمولاً نیاز به درمان‌های دارویی دارد. در این متن، به بررسی تفاوت‌های اصلی بین این دو اختلال از جنبه‌های مختلف از جمله ماهیت اصلی، الگوی تغییرات خلقی، منشأ ناپایداری و روش‌های درمانی خواهیم پرداخت.

ویژگی	اختلال شخصیت مرزی (BPD)	اختلال دوقطبی
ماهیت اصلی	مشکلات در روابط بین‌فردی و تنظیم هیجانات	نوسانات دوره‌ای خلقی (شیدایی و افسردگی)
الگوی تغییرات خلقی	تغییرات سریع و لحظه‌ای	دوره‌های طولانی‌مدت (هفته‌ها یا ماه‌ها)
منشأ اصلی ناپایداری	وابسته به روابط و تعاملات اجتماعی	تغییرات شیمیایی در مغز
روش درمان اصلی	روان‌درمانی (مانند DBT و CBT)	دارودرمانی (مانند لیتیوم) همراه با روان‌درمانی
نقش ژنتیک	عوامل محیطی نقش بیشتری دارند	وراثت نقش مهمی دارد

۴ تفاوت اصلی شخصیت مرزی و دوقطبی

ماهیت اصلی اختلال: شخصیت در مقابل خلق

اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی از لحاظ ماهیت اصلی به طور چشمگیری متفاوت هستند. اختلال شخصیت مرزی به عنوان یک اختلال شخصیت، به الگوهای پایداری در نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد مربوط می‌شود. در این اختلال، فرد معمولاً در تنظیم هیجانات و حفظ ثبات عاطفی مشکل دارد و این ناپایداری در واکنش به تعاملات اجتماعی و روابط بین فردی به شدت دیده می‌شود. افراد مبتلا به BPD اغلب دچار ترس از رها شدن، احساس خالی بودن و نوسانات شدید عاطفی هستند که مستقیماً به رفتارهایشان در روابط تأثیر می‌گذارد. از سوی دیگر، اختلال دوقطبی به عنوان یک اختلال خلقی شناخته می‌شود و بیشتر به تغییرات چرخه‌ای و طولانی‌مدت در خلق و خو مرتبط است. نوسانات خلقی در این اختلال شامل دوره‌های شیدایی یا نیمه‌شیدایی و افسردگی می‌شود که معمولاً برای مدت‌های طولانی (هفته‌ها یا ماه‌ها) ادامه می‌یابد. برخلاف BPD، تغییرات خلقی در دوقطبی کمتر به تعاملات روزمره یا عوامل محیطی وابسته است و بیشتر به تغییرات شیمیایی در مغز و بیولوژی فرد مرتبط می‌شود. در نتیجه، نوسانات خلقی در دوقطبی مستقل از روابط اجتماعی و محرک‌های خارجی رخ می‌دهد و دوره‌های مشخصی از بالا و پایین رفتن خلق وجود دارد، در حالی که در BPD ناپایداری عاطفی به طور لحظه‌ای و در واکنش به محرک‌های بیرونی اتفاق می‌افتد

الگوی تغییرات خلقی: نوسانات سریع در مقابل دوره‌های طولانی

الگوی تغییرات خلقی در اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی تفاوت‌های چشمگیری دارد. در اختلال شخصیت مرزی، نوسانات خلقی بسیار سریع و اغلب لحظه‌ای هستند، به طوری که فرد ممکن است در طول یک روز بارها بین احساسات متفاوت مانند خشم، غم، شادی یااختلال  اضطراب اجتماعی  جابه‌جا شود. این تغییرات هیجانی عمدتاً به محرک‌های بیرونی و رویدادهای روزمره، به ویژه تعاملات بین‌فردی، واکنش نشان می‌دهند. برای مثال، فرد مبتلا به BPD ممکن است پس از یک تجربه کوچک احساسی، فوراً از یک حالت عاطفی مثبت به حالتی منفی فرو رود. این نوسانات خلقی کوتاه‌مدت و شدید، اغلب باعث بروز رفتارهای تکانشی و مشکلات جدی در روابط فرد می‌شود. در مقابل، اختلال دوقطبی با دوره‌های بلندمدت و دوره‌ای نوسانات خلقی مشخص می‌شود. در این اختلال، فرد معمولاً دوره‌های طولانی از شیدایی یا افسردگی را تجربه می‌کند که ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها به طول بینجامد. تغییرات خلقی در دوقطبی از نوع دوره‌ای و مستقل از محرک‌های بیرونی است و تغییراتی در بیولوژی و شیمی مغز نقش اساسی در این نوسانات ایفا می‌کنند. دوره‌های شیدایی با انرژی بالا، احساس بزرگ‌بینی و رفتارهای مخاطره‌آمیز همراه است، در حالی که دوره‌های افسردگی شامل بی‌انگیزگی، غم عمیق و بی‌ارزشی می‌شود. در اینجا، نوسانات خلقی به شکل ناگهانی یا روزمره تغییر نمی‌کنند بلکه در قالب دوره‌های طولانی‌مدت و جدا از تأثیرات محیطی، فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

منشأ اصلی ناپایداری: روابط در مقابل شیمی مغز

منشأ اصلی ناپایداری در اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی به دو عامل متفاوت برمی‌گردد: روابط بین‌فردی و شیمی مغز. در اختلال شخصیت مرزی، ناپایداری عاطفی و رفتاری به شدت تحت تأثیر روابط بین‌فردی و تعاملات اجتماعی است. افراد مبتلا به BPD معمولاً احساس ناامنی و ترس شدید از طرد شدن یا رها شدن دارند که باعث واکنش‌های هیجانی شدیدی در آنها می‌شود. این افراد ممکن است در یک لحظه کسی را ایده‌آل‌سازی کرده و در لحظه بعد، به دلیل احساسات ناخوشایند یا یک رویداد کوچک، او را به شدت نقد کنند. این نوسانات در احساسات و رفتارها اغلب از مشکلات در توانایی برقراری و حفظ روابط پایدار و متعادل ناشی می‌شود. در واقع، ناپایداری در احساسات افراد مبتلا به BPD بیشتر به چگونگی واکنش آنها به روابط شخصی و تعاملات روزمره مرتبط است. در مقابل، ناپایداری خلقی در اختلال دوقطبی عمدتاً ناشی از تغییرات بیولوژیکی و شیمیایی در مغز است. در این اختلال، تغییرات در میزان فعالیت مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین منجر به نوسانات دوره‌ای خلقی می‌شود. این تغییرات بیولوژیکی به صورت دوره‌های شیدایی یا افسردگی بروز می‌کنند که مستقل از روابط بین‌فردی یا رویدادهای محیطی است. در اختلال دوقطبی، حتی در مواقعی که فرد در روابط شخصی خود مشکلی ندارد، ممکن است دچار تغییرات شدید خلقی شود، زیرا منشأ اصلی این نوسانات در ساختار و کارکرد شیمیایی مغز قرار دارد. به همین دلیل، درمان در دوقطبی معمولاً بر تثبیت شیمی مغز از طریق دارودرمانی متمرکز است، در حالی که در BPD، تمرکز بر بهبود مهارت‌های تنظیم هیجانات و بهبود روابط فردی است.

پاسخ به درمان: روان‌درمانی در مقابل دارودرمانی

درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی به طور قابل توجهی از یکدیگر متمایز است، به طوری که در BPD، روان‌درمانی نقش اساسی و محوری دارد، در حالی که در اختلال دوقطبی، دارودرمانی معمولاً درمان اصلی محسوب می‌شود. در اختلال شخصیت مرزی، به دلیل ناپایداری شدید عاطفی و مشکلات در تنظیم هیجانات، درمان‌های روان‌درمانی مانند درمان دیالکتیکی-رفتاری (DBT) و درمان شناختی-رفتاری (CBT) بسیار مؤثر هستند. این رویکردها به افراد کمک می‌کنند تا مهارت‌های مقابله‌ای بهتری را فرا بگیرند، احساسات خود را مدیریت کنند و روابط خود را بهبود بخشند. DBT به‌ویژه بر روی مهارت‌های ارتباطی، تنظیم هیجانات و کاهش رفتارهای خودآسیب‌زننده تمرکز دارد، و از این رو، برای افرادی که با احساسات شدید و ناپایدار دست و پنجه نرم می‌کنند، بسیار مناسب است. از طرف دیگر، در اختلال دوقطبی، تغییرات خلقی شدید معمولاً به درمان‌های دارویی مانند داروهای تثبیت‌کننده خلق (مثل لیتیوم) و داروهای ضد روان‌پریشی نیاز دارند. این داروها به کنترل نوسانات خلقی و جلوگیری از بروز دوره‌های شیدایی و افسردگی کمک می‌کنند و در بسیاری از موارد، اثر سریع‌تری نسبت به روان‌درمانی دارند. با این حال، روان‌درمانی نیز در دوقطبی مهم است و می‌تواند به فرد کمک کند تا با چالش‌های زندگی، مدیریت استرس و بهبود روابط اجتماعی خود بهتر کنار بیاید. بنابراین، در حالی که BPD بیشتر به مداخلات روان‌شناختی نیاز دارد، درمان اختلال دوقطبی معمولاً بر ترکیبی از دارودرمانی و روان‌درمانی متمرکز است تا به بیماران کمک کند زندگی متعادل‌تری داشته باشند.

دررابطه با امکاتن پیشگیری از این دو اختلال در وبسایت  verywellmind.com آمده است که :

Unfortunately, it is not possible to prevent bipolar disorder or borderline personality disorder. The exact causes of each condition are not known, and both are believed to be affected by genetics to some degree. However, there are things you can do that will help you prevent serious outcomes associated with your condition.

جمع بندی

اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال دوقطبی هر دو اختلالات روانی جدی هستند که تأثیرات عمیقی بر روی زندگی فرد دارند، اما در ماهیت، علائم، و روش‌های درمانی آن‌ها تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد. در حالی که BPD به الگوهای ناپایدار در روابط بین‌فردی، خودپنداره و احساسات مرتبط است و نوسانات عاطفی آن به شدت وابسته به محرک‌های اجتماعی است، اختلال دوقطبی با نوسانات خلقی طولانی‌مدت و دوره‌ای مشخص می‌شود که تحت تأثیر تغییرات شیمیایی در مغز قرار دارد. در زمینه درمان، اختلال شخصیت مرزی معمولاً به مداخلات روان‌درمانی مانند درمان دیالکتیکی-رفتاری نیاز دارد، در حالی که اختلال دوقطبی بیشتر به دارودرمانی و تثبیت شیمی مغز وابسته است. این دو اختلال از نظر علل نیز متفاوت هستند؛ در اختلال دوقطبی، وراثت و ژنتیک نقش مهمی دارند، در حالی که در اختلال شخصیت مرزی، تجربیات زندگی و روابط اجتماعی به عنوان عوامل کلیدی در ایجاد و تشدید آن مطرح می‌شوند. در نتیجه، درک این تفاوت‌ها می‌تواند به تشخیص صحیح و انتخاب بهترین روش‌های درمانی کمک کند و از بروز مشکلات جدی‌تر در زندگی بیماران جلوگیری کند.

سوالات متداول

۱.آیا افراد مبتلا به BPD می‌توانند دوره‌های شیدایی داشته باشند؟

بله، افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است احساسات شدیدی را تجربه کنند که به طور موقت شبیه به دوره‌های شیدایی در اختلال دوقطبی به نظر برسند. با این حال، این احساسات معمولاً ناپایدار و وابسته به وضعیت‌های اجتماعی هستند، در حالی که در اختلال دوقطبی، دوره‌های شیدایی به مدت طولانی‌تری ادامه می‌یابند و عمدتاً مستقل از وضعیت‌های بیرونی هستند.

۲.چگونه تشخیص این دو اختلال از یکدیگر انجام می‌شود؟

تشخیص اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی معمولاً بر اساس تاریخچه بالینی، ارزیابی علائم و مشاهدات بالینی انجام می‌شود. متخصصان بهداشت روان باید به شدت و طول مدت نوسانات خلقی، الگوهای رفتاری و واکنش‌های هیجانی بیمار توجه کنند. ارزیابی دقیق می‌تواند به تشخیص صحیح کمک کند زیرا درمان‌های این دو اختلال به شدت متفاوت است.

۳.آیا ژنتیک در هر دو اختلال نقش دارد؟

بله، ژنتیک می‌تواند در هر دو اختلال تأثیرگذار باشد، اما نقش آن در هر یک متفاوت است. در اختلال دوقطبی، شواهد قوی‌تری از وراثت وجود دارد و افرادی که سابقه خانوادگی دوقطبی دارند، در معرض خطر بیشتری برای توسعه این اختلال هستند. در مقابل، در اختلال شخصیت مرزی، گرچه ژنتیک نیز ممکن است نقش داشته باشد، اما عوامل محیطی و تجربیات زندگی مانند آسیب‌های دوران کودکی و روابط خانوادگی معمولاً تأثیر بیشتری در ایجاد این اختلال دارند.