۷ سبک فرزند پروری: بهترین تکنیک سال ۲۰۲۴ فرزندپروری
خانواده که از بنیادی‌ترین و مهم‌ترین نهادهای جامعه است، نقش بسیار اساسی در سلامت و بهداشت روانی فرزندان درحقیقت افرادی که به جامعه تحویل می‌دهد دارد. با پیشرفت علم و تکنولوژی تربیت فرزندان نیز به‌طبع زمانه باید پیشرفته‌تر شود چراکه محیطی که فرزندان درآن شکوفا می‌شوند این بروزرسانی را می‌طلب و این نیازمند آگاهی و شناخت والدین از روشهای برتر تربیتی و پرورشی است. درحقیقت امروزه اگر والدین روشی حساب‌شده، علمی و منطقی برای تربیت فرزندانشان درپیش نگیرند چندان موفق نخواهند بود و مطمئنا با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند.
اما مسئله‌ی مهمی که شایان ذکر است این است که انسان‌ها برای مواجهه و برخورد با یک دستگاه یا ماشین دفترچه راهنمای آن‌را مطالعه میکنند حال که مقابل یک آدم قراردارد بنابراین مطالعه و افزایش آگاهی، به‌طبع آن اتخاذ روشی متناسب برای پرورش فرزند از کم‌ترین کارهای لازم جهت نگهداری از فرزند می‌باشد. بنابراین در این مقاله ما قصد داریم با بیان تعاریف فرزند پروری، انواع سبک های فرزند پروری و بهترین تکنیک آن، مهارتهای فرزند پروری کودکان، شیوه های فرزند پروری در اسلام، اهمیت سبک های فرزندپروری، راهکارهایی جهت اتخاذ بهترین سبک فرزندپروری ممکن به‌نسبت شرایط فردی ارائه دهیم و به بالارفتن اطلاعات والدین کمک کنیم.
به‌طور خلاصه سبک فرزند پروری به شما بهترین روش های ممکن جهت ارتباط با فرزندانتان، تغذیه‌ی آنان، تربیت و پرورش استعداد، رشد و مهارت مقابله با شرایط سخت و… را آموزش می دهد.
تعریف فرزند پروری
فرزندپروری یا پرورش کودک روند یا جریانی از حمایت و ترقی بخشیدن از لحاظ فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و توسعه فکری یک کودک از دوران کودکی تا دوران بزرگسالی است. فرزندپروری به پیچیدگی های تربیت کودک نه فقط برای یک رابطه بیولوژیکی اشاره دارد. فرزند پروری به معنای رفتارهایی نظیر: تربیت و پرورش، ارضای نیازها، مراقبت، آموزش و ارتباط سالم در قبال فرزندان است.
سبک یا اتخاذ روش هایی خاص برای پرورش فرزندان نشان دهنده نوع نگرش والدین آنان نسبت به فرزندان، قوانینی که معیار می‌‌دانند و همینطور شناخت و آگاهی آنان از مسئله تربیت است.سبک‌های فرزندپروری با توجه به دوره زمانی تاریخی، نژاد / قومیت، طبقه اجتماعی، اولویت و سایر ویژگی های اجتماعی متفاوت است. بعلاوه بر این، تحقیقات پشتیبانی می‌کند که سابقه والدین چه از نظر دلبستگی و چه از نظر آسیب‌شناسی روانی والدین، به ویژه در پی تجارب نامطلوب، می تواند به شدت بر حساسیت والدین و نتایج کودک تأثیر بگذارد.
بنابراین این روش ها نقش مهمی درسلامت روان فرزندان خواهند داشت. با توجه به تحقیقات انجام شده برروی روابط فرزندان و والدین به نکاتی مشترک در سبک فرزند پروری در بین خانواده ها برخوردیم که هر کدام از این سبک ها در زمینه های بیان احساسات، انتظارات، نظم و ارتباط باهم متفاوتند و این نکته را یادآور می شود که به طور کلی ارتباط هر خانواده با فرزندانش منحصربه فرد است.
سبک فرزندپروری نمایانگر کلی احساسات در خانه است. پژوهشگران چهار نوع سبک فرزند پروری را معرفی می کنند که عبارتند از:
- سبک مستبدانه: دارای کنترل بالا و محبت کم.
- سبک سهل گیرانه: دارای کنترل کم و محبت زیاد.
- سبک طرد کننده: دارای کنترل کم و محبت کم.
- سبک مقتدرانه: دارای کنترل زیاد و محبت زیاد.
سبک مستبدانه
در این روش والدین دارای کنترل اجباری بالا،استقلال دادن کم، پذیرش و روابط نزدیک، مستبد، منضبط و قوانین سختگیرانه هستند. در این سبک والدین دارای قدرت بسیار زیادی هستند و انتظار اطاعت بی چون وچرا را دارند و معمولا کم‌ترین مهر و محبت را از خود نشان می دهند.
ویژگی های سبک فرزند پروری مستبدانه
- انضباط خشک و معمولا بدون توضیح بی‌چون و چرا
- بیشتر ارتباطات یکطرفه مادر به کودک است
- انتظارات سخت و بدون انعطاف و مهربانی
- حمایت و مراقبت کم تر
- تنبیه زیاد دیده می شود
- قوانین سخت و اغلب بدون توضیح علت
سبک سهل گیرانه
در این سبک والدین رفتارهایی نظیر: کنترل کم، مهرورزی و پذیرا بودن بالا، اهمال کاری، انعطاف بالا از خود نشان میدهند و معمولا در اعمال قوانین و نظم، کم‌کاری میکنند و بسیار آسان می‌‌گیرند به طوری که حق تصمیم گیری در هر سنی را به فرزندشان میدهند حتی اگر فرزندان از پس آن کار برنیایند و تمام بهانه های آنان را می‌‌پذیرند و در مقابل کارهای اشتباه فرزندانشان عکس العمل قاطع و مناسب را نشان نمی دهند. معمولا به جای والد بیشتر نقش دوست را بازی میکنند
ویژگی های سبک فرزند پروری سهل گیرانه
- عدم قانون گذاری یا قوانین بسیار کم
- ارتباط خوبی دارند اما حق تصمیم گیری تماما با فرزند است بدون راهنمایی از طرف والدین
- والدین بسیار مراقبت کننده و گرم هستند
- عدم انتظار یا وجود حداقل انتظارات ممکن
سبک طرد کننده
در این روش والدین رفتارهایی نظیر: اهمیت و درگیری بسیار کم، اختصاص زمان کم برای فرزندان، قوانین تربیتی کم، داشتن اطلاعات کمی درباره وضعیت فرزندان، توجه و رغبت کم، راهنمایی و هدایت کم را از خودشان میدهند و به عبارتی انتظار دارند فرزندان خودشان بزرگ شوند و مسئولیت کارهایشان را خودشان بپذیرند.
ویژگی های سبک فرزند پروری طرد کننده
- عدم سبک تربیتی خاصی
- کودک اجازه انجام هرکاری را دارد بدون نظارت والدین
- مراقبت و ارتباط کم
- انتظارات بسیار کم
- ممکن است والدین دچار اختلالات روانی همچون افسردگی و یا اعتیاد باشند
سبک مقتدرانه
دراین روش والدین رفتارهایی نظیر: تلاش زیاد برای ایجاد یک رابطه سالم و مثبت با فرزند، توجه بالا به احساسات و تربیت فرزند، وضع قوانینی در جهت تربیت، گوشزد و اجرای عواقب و پیامد های عدم رعایت قوانین و پذیرش مسئولیت تربیت فرزندان را از خودشان نشان می دهند.
ویژگی های سبک فرزند پروری مقتدرانه
- قوانین مشخص و توضیح علت آنان
- ارتباط بالا
- مراقبت و حمایت بالا
- انتظارات و اهداف مناسب و به اندازه
عواملی که تصمیمات حوزه‌ی تربیتی را تحت تأثیر قرار می دهند
- طبقه اجتماعی
- ثروت
- فرهنگ
- درآمد تأثیر بسیار مهمی در استفاده از روشهای والدین تربیت فرزند دارند.
- ارزشهای فرهنگی در نحوه تربیت فرزند خود نقش اساسی دارند. با این حال ، با تغییر اوقات، شیوه های فرهنگی، هنجارهای اجتماعی و سنت ها، والدین همیشه در حال تکامل هستند
بهترین تکنیک فرزند پروری (۲۰۲۰)
برای داشتن یک سبک فرزند پروری نتیجه‌بخش و مطمئن رعایت معیار هایی مثل توجه به سن فرزندان (چرا که به کار بردن یک سبک برای تمام سنین نتیجه بخش نخواهد بود)، درنظرگرفتن شرایط روحی و جسمی فرزندان و همینطور درنظر گرفتن شرایط روحی و جسمی والدین (چراکه والدینی که از سلامت روان برخوردار باشند و در محیط آرامی پرورش یافته باشند در تربیت موفق ترخواهند بود)، بسیار حائز اهمیت است.
در ادامه به بررسی ویژگی هایی درخصوص بهترین تکنیک فرزند پروری مناسب می پردازیم:
- ارتباط صمیمی و دوستانه با فرزندان خود داشته‌باشید و در مورد آنچه فرزندانتان می‌بیند، یاد می‌گیرد و انجام می‌دهد و اینکه این چیزها روی او چه تأثیری می‌گذارد، خطوط ارتباطی باز داشته باشید
- آموزش مهارت نه گفتن
- از شرایط فرزندانتان و اطرافیان آنان از قبیل دوستان، معلمان و مربیان آگاهی داشته باشید.
- با احترام گذاشتن به فرزندانتان، احترام را به آنان بیاموزید
- اجازه دهید فرزندانتان مسئولیت هایی را بپذیرند
- باعث شکوفایی استعداد های آنان شوید و راه را برایشان نبندید
- به تغذیه فرزندانتان اهمیت بسیار زیادی بدهید
- تشویق رفتار مطلوب: ستایش و تشویق، توجه غیرکلامی، تسهیل فعالیتهای جذاب و درکل همواره با تشویق و تنبیه فرزندانتان را ارزیابی کنید و به آنها مجال تغییر بدهید.
- به نیازهای آموزشی و رشد اولیه کودک خود علاقه مند شوید (به عنوان مثال بازی که باعث افزایش اجتماعی شدن، استقلال، انسجام، آرامش و اعتماد می شود) بنابراین برای فرزندانتان وقت بگذارید و اوقاتی را با آنان سپری کنید.
- درمورد وقایع، صادقانه ارتباط برقرار کنید، زیرا اصالت والدین که فرزندانشان را توضیح میدهند و به آنها کمک میکنند تا بفهمند چه اتفاقی می‌افتد و چگونه درگیر می‌شوند
- ثبات را حفظ کنید: والدینی که برنامه‌های روزمره خود را تنظیم میکنند، مزایایی را در الگوهای رفتاری فرزندان خود می‌بینند
و همچنین نکات کلی دیگری از قبیل
- آموزش مهارتها و رفتارها: مثال خوب بودن ،آموزش اتفاقی، برقراری خیرخواهانه مهارت با بازی و سایر روش ها ، انتقال انگیزه ها و عواقب منطقی.
- مدیریت رفتارهای نادرست: ایجاد قوانین و محدودیت های محکم، هدایت بحث، ارائه دستورالعمل های روشن و آرام، برقراری ارتباط و اجرای عواقب مناسب، استفاده از تاکتیک های محدودکننده مانند زمان آرام و وقت گذرانی با موضع مقتدرانه و نه موضعی اقتدارگرا.
- پیش بینی و برنامه ریزی: برنامه ریزی پیشرفته و آمادگی برای آمادگی کودک در برابر چالش ها، یافتن فعالیت های درخشان و متناسب با سن، آماده سازی اقتصاد رمز برای عملکرد خود مدیریتی با راهنمایی، برگزاری بحث های بعدی، شناسایی مسیرهای رشد منفی احتمالی.
- مهارت های خودتنظیمی: نظارت بر رفتارها (خود و فرزندان) ، تعیین اهداف مناسب رشد، ارزیابی نقاط قوت و ضعف و تعیین وظایف عملی، نظارت و جلوگیری از رفتارهای درونی و بیرونی.
- مهارت های روحی و روانی : بازآفرینی و دلسرد کردن افکار غیر مفید (انحرافات ، جهت گیری هدف و ذهن اگاهی ) ، مدیریت استرس و تنش (خود و فرزندان)، ایجاد اظهارات و برنامه های مقابله ای شخصی برای موقعیت های پرخطر، ایجاد احترام و توجه متقابل بین اعضای سازمان خانواده
- مهارت های ارتباط والدین و کودک: زمان گذرانده با کیفیت، ارتباطات مثبت و نمایش مهربانانه دلخوش.
مهارت فرزندپروری کودکان
-
توجه کردن
توجه کردن به کودک و اعمال او نظیر نوشتن رفتارها و توجه به تکرارشدن آنها می توانید متوجه شوید آیا کودکتان مشکلی دارد یا برخورد شما مفید بوده یا نه؟
-
پاداش دادن
تشویق و پاداش از مواردی است که باعث پرورش یک رفتار در کودکتان می‌شود این تشویق به صورت های کلامی، غیر کلامی و یا دادن پاداش مثل خوراکی مورد علاقه و… انجام می‌گیرد
-
نادیده گرفتن
نادیده گرفتن و بی اعتنایی به خواسته های نادرست کودک از روش هایی مؤثر در مفهوم این نکته است که چه خواسته هایی بی جا و نامقدور است و این بی اعتنایی به تدریج باعث خاموشی خواسته نامناسب می‌شود
-
دستور موثر به کودک خود دادن
دستور ها و قوانینی که قرار است به کودک خود بگویید به صورت جدا جدا و با فاصله باشد تا کودک سعی در انجام آن ها کند و فراموش نکند
-
استفاده ی درست از محروم سازی موقت
در هنگام رفتار نامطلوب کودک، محرکی را که برای او خوشایند است را تا زمانی که آن را رفتار را انجام ندهد و یا تکرار نکند حذف کنید، این فاصله زمانی مهم است اگر رعایت نشود کودک به این مسئله پی می‌برد که تاساعاتی بعد که والدین فراموش کردند دوباره به محرک خوشایند خود دسترسی پیدا می کند.
فرزند پروری مثبت
این روش براساس ارتباط و توجه مثبت، باعث احتمال بیشتر در به دست آوردن مهارت ها و احساسات مثبت نسبت به خود و همچنین احتمال کمتر در مشکلات رفتاری فرزندان دارد.
راه هایی برای فرزندپروری مثبت وجود دارد که عبارتند از:
۱) مطمئن شدن از ایجاد محیطی امن و جالب
فراهم کردن محیط امن برای کودکان باعث آرامش بیشترآنان، کشف محیط خود، و سرگرم بودن در حالی که احتمال آسیب کم تری وجود دارد، می‌شود نیاز به محیطی امن برای شکوفایی استعداد ها و توانایی کودک، آموزش، رشد زبان و ذهن، تجربه حس کنجکاوی و آزمون و خطا بسیار حائز اهمیت است.
۲) ایجاد محیط مثبت آموزنده
والدین باید سعی در تشویق کودک به انجام کارهای خود به طورمستقل کنند تا کودک یادبگیرد اما نظارت آنان بر کودک خود باید همیشگی باشد و هرموقع کودک نیاز به والدین و مراقبت آنان داشت در دسترس باشند و برای کودک خود وقت بگذارند.
۳) استفاده از نظم و انضباط قاطع
پیش گرفتن انضباطی قاتع مثل عکس العمل فوری نشان دادن نسبت به رفتار نادرست کودک، توضیح دادن علت نادرستی رفتار و ثبات داشتن، در تربیت کودک بسیار حائز اهمیت است چرا که با این کار کودک راه های کنترل کردن خود و درست و غلط را می‌آموزد، باید مسئولیت کارهای اشتباه خود را بپذیرد و از نیاز های دیگران مطلع می شود.
۴) داشتن انتظار واقع بینانه
انتظارات والدین از فرزندان یکی از مواردی است که نوع نگرش آنان را به تربیت و فرزند خود مشخص می‌کند. داشتن انتظارات اشتباه در سنین اشتباه می‌تواند به کودک آسیب بزند، بنابراین والدین باید به این موضوع اهمیت ویژه ای قائل باشند
۵) به عنوان والد از خود مراقبت کنید
همانطور که این اعمال برای سلامت روان فرزندان مهم هستند، سلامت روان والدین نیز به همان اندازه حائز اهمیت است چراکه ارتباط مستقیم و متقابل بین آنان وجود دارد بنابراین والدین نیز باید در جهت شادمانی، آرامش و سلامت روان خود تلاش کنند و اقداماتی انجام دهند تا بتوانند فضای مناسب را برای فرزند خود نیز فراهم کنند.
شیوه های فرزندپروری در اسلام
در اسلام شیوه فرزند پروری براساس فطرت فرزند بنا شده و نظر بر این دارد که به علت منحصر به فرد بودن انسان ها شیوه ی پرورشی آنان نیز باید منحصر به خودشان باشند و از این طریق پدر و مادر را موظف به شناخت درست فرزند خود می کند و آنان را مسئولان تمام عیار برای پرورش و تربیت و پیدا کردن بهترین روش فرزندپروری می‌داند. روش تربیتی مسئولانه را بهترین نوع سبک فرزند پروری می داند روشی که به فرزند یاد می دهد در قبال خودش، اطرافیان و جامعه اش مسئول و تأثیر گذار است و باید مواظب عملکرد و رفتار خود باشد.
اهمیت سبک های فرزند پروری
کسانی که از یک محیط منفی یا آسیب پذیر دوران کودکی می آیند (غالباً ناخواسته) رفتار والدین خود را هنگام تعامل با فرزندان خود تقلید میکنند. والدین با درک ناکافی از نقاط عطف رشد نیز ممکن است فرزندپروری مشکل آفرین را نشان دهند. شیوه های فرزندپروری در دوران انتقال زناشویی مانند جدایی ، طلاق و ازدواج مجدد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگر کودکان نتوانند به اندازه کافی با این تغییرات سازگار شوند، در معرض پیامدهای منفی هستند (به عنوان مثال افزایش رفتار قانون شکنی، مشکلات در روابط همسالان و افزایش مشکلات عاطفی).
همچنین تحقیقات علمی نشان داده که برخلاف تفکر والدین در کمتر شدن توانایی پرورش فرزند با توجه به بزرگ تر شدن آنان، اجرای سبک فرزند پروری مناسب باتوجه به سن، در هرسنی از کودکی تا جوانی بسیار تأثیر گذار بوده و باعث دورماندن فرزندان از مشکلات، دردسر ها، عملکرد درست و موفق آنان می شود. از آنجا که دوران نوجوانی دوران بسیار حساسی است و ممکن است والدین با رفتارها و عکس العمل های گوناگونی ازسوی فرزندانشان مواجه شوند در نظر گرفتن نکات زیر در پرورش و حفظ رابطه مناسب با فرزندان بسیار حائز اهمیت است.
- تحقیر و سرزنش کردن های مکرر، داشتن بحث و جدال هایی شدید و یا کتک زدن آسیب بسیار جدی به روابط و فرزند وارد می کند.
- با نوجوان خود زیاد حرف بزنید و سعی در درک آنان داشته باشید
- با دوستان نوجوان خود آشنا شوید و سعی کنید روابط و رفت و آمد خانوادگی با آنان داشته باشید
- درباره افراد ناسالم، سودجو به آنان هشدار دهید
- معنویت، ارتباط با خدا، معنا پیدا کردن در زندگی را به نوجوان خود آموزش دهید
- با کوچک و بی ارزش شمردن احساسات و مشکلات نوجوان خود آن را تحقیر نکنید
کتاب آئین فرزندپروری به این موضوع اشاره می کند که تربیت فرزند موفق از مهم‌ترین وظایفی است که در درجه اول برعهده پدر و مادر و سپس مربیان و معلمان نهاده شده است، چرا که تربیت فرزند رابطه مستقیمی با صلاح و فساد جامعه دارد و اگر فرزندان در محیط خانواده، درست تربیت شوند از این ناحیه مشکلی برای جامعه پیش نمی آید. همچنین این کتاب فرزند پروری می‌گوید اگر فرزندانی با تربیت نادرست پا به عرصه‌ی اجتماع بگذارند، رفتار سوء آن در جامعه سرایت می کنند و تاثیر منفی برآن می گذارند.
برخی ازخانواده ها به خوبی می دانند که چگونه با فرزندان خود در شرایط مختلف رفتار کنند در مقابل، شاید عده‌ای از والدین نتوانند به خوبی با فرزندان خود ارتباط برقرار کنند. شاید در گذشته گمان می کردند که فرزندآوری یکی از مراحل ازدواج آنهاست و بسیار کم پیش می آمد که قبل از بچه دار شدن به نحوه‌ی فرزندپروری و ابعاد مختلف آن فکرکنند.
امروزه با گذشت زمان و با توجه به تفاوت های دنیای امروزی با زمان قدیم آگاهی داشتن از نحوه‌ی فرزندپروری و شیوه های درست تربیت کودک افزایش یافته است. زوج های جوان در جامعه ی امروزی با توجه به بالا رفتن آمار طلاق و آسیب هایی که خانواده و کودکان را تهدید می کند خودشان را در پذیرش توانایی پدر و مادر شدن نمی بینند و گاهی اغلب زوج ها اغلب از ترس اینکه نتوانند پدر و مادر خوبی باشند قید آن را برای همیشه می زنند. به همین منظور باید زوج ها با شیوه های فرزند پروری و روش های مطلوب آن آشنا باشند تا بتوانند آن را برای تربیت فرزندان خود به کار ببندند.
برای آشنایی با مقوله ” نابغه پروری ” مقاله مرتبط را مطالعه نمایید.
مایندولوژی
۱۴۰۳/۰۸/۲۴
خیلی عالی بود مطالب مفید و مختصر بود اگر منابع هم ذکر میشد بهتر بود
چطور میتونم فرزندم با استفاده از سبک های فرزندپروری تربیت کنمتا توی سن ۱۸ سالگی مستقل باشه ؟